Batman Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü'nde Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Faruk Ertuğrul ve Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Teknolojileri Bölümü'nde Dr. Öğretim Üyesi Yasin Sönmez öncülüğünde Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü'nde Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emrah Aydemir, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Öğretim Üyesi Prof. Dr. Recep Tekin, Prof. Dr. Mustafa Kemal Çelen ve Dr. Mert Baran Alper tarafından yazılım projesi hazırlandı.
"Fibrozis ve nekroinflamasyon belirlenmesinde non-invazif yapay zeka destekli yeni bir yazılım geliştirilmesi projesi", TÜBİTAK'tan yüzde 75 hibe desteği aldı.
Batman Teknokent'te yürütülen projeyle hepatit hastalarında karaciğerde oluşan fibrozis (Bir dokudaki ya da organdaki yoğun bağ dokusu artışına bağlı olarak ortaya çıkan katılaşma) seviyesini biyopsi yapmadan, kan tahlilini analiz ederek ölçen yapa zeka destekli bir yazılım için çalışma yürütülüyor.
- Yüzde 90 başarı elde edildi
Proje koordinatörlerinden Dr. Öğretim Üyesi Yasin Sönmez, AA muhabirine, dünyada 400 milyon, Türkiye'de ise 4 milyon hepatit hastası olduğunu bildirerek, bu hastaların ileride fibrozis gelişmesi muhtemel kişiler olduğunu söyledi.
Fibrozis seviyesinin yükselmesinin karaciğerin işlevlerini olumsuz etkileyerek organda hasara yol açtığını vurgulayan Sönmez, yapay zeka destekli yazılımda hastada fibrozis derecesinin tespit edildiğini anlattı.
Sönmez, şunları kaydetti:
"Biyopsiyle karaciğerden belirli oranda parça alınması, parçanın patolojide incelenmesi üzerine gerçekleşen bir olaydır. Bunun alternatifi olarak yurt dışına kan değerlerini gönderip orada bu ölçümü yapabiliyorduk. Biz bu ikisinin alternatifi olarak yapay zeka destekli, yine kan tahlili üzerinden bunu gerçekleştiriyoruz. Bunun avantajı, hastadan biyopsi almadan yani hastanın hastaneye yatışı olmadan, herhangi bir vücut bütünlüğünü bozmadan ve konforunu sağlayarak bir tüp kan ile fibrozis derecesini belirleyebiliyoruz."
Yazılımda yapay zeka desteği olmasının hastanın takip edilebilir, hastalık seyrinin incelenmesi konusunda tıp doktorlarına avantajlar sağlayacağını anlatan Sönmez, hastanın tedavi süreçlerinde konfor, izlenebilir, nicel verilere dayanan bir yapı oluşturduklarını bildirdi.
Projeye yaklaşık bir yıl önce başladıklarını, TÜBİTAK destekli projede tıp ve yazılım alanında hocalarla çalıştıklarına dikkati çeken Sönmez, projeden aldıkları ilk sonuçlara göre yüzde 90 başarı elde ettiklerini vurguladı.
Sönmez, "Bu başarı bize biyopsiye alternatif yeni bir yöntem olabileceğini ve literatüre geçebilecek bir özellik olduğunu göstermektedir." ifadesini kullandı.
Sağlık Bakanlığı ile yaptıkları protokol kapsamında Türkiye'de son 3 yıldaki 15 bin hasta verisi üzerinde çalıştıklarını anlatan Sönmez, ayrıca protokol kapsamında Dicle Üniversitesi Hastanesi'nden de veri sağladıklarını belirtti.
Sönmez, konuşmasını şöyle tamamladı:
"Projemiz şu anda yüzde 90 oranında tamamlandı. Şu anda karşılıklı testler yapıyoruz. Bunun biyopsiye alternatif olarak kullanılabilirliği için çeşitli otoriteler tarafından onaylanmasını bekliyoruz. Proje sonunda yazılım bittiğinde bunun fikri mülkiyet ve patent hakları için hem ulusal hem de uluslararası başvuruları yapmayı planlıyoruz."
- "Hızlı, etkili, verimli şekilde tanı konulması sağlanacak"
Batman Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İdris Demir de enerji alanında ihtisas üniversitesi olduklarını, bu alanda çeşitli projeler ürettiklerini söyledi.
Tarımdaki vahşi sulamanın önüne geçilmesi, enerjinin verimli kullanılması, güneş enerjisi, petrol pompalarının dizaynı, daha etkili ve verimli kullanılması gibi projelere ilave olarak sağılık alanında da çalıştıklarını belirten Demir, üniversitede görevli akademisyenlerin sağlıkta çığır açıcı bir çalışma yürüttüklerini kaydetti.
Hepatit hastalarının karaciğerindeki fibrozis düzeyini yapay zekayla ölçmeyi sağlayan bir yazılım geliştirildiğini ifade eden Demir, şöyle konuştu:
"Bu yazılımla biyopsi yapılarak karaciğerden alınan parçaların tahlilinden elde edilen değerler, vücut bütünlüğüne zarar vermeden artık tahlil üzerinden belirlenecek. Ayrıca yazılım sayesinde hızlı, etkili, verimli şekilde tanı konulması sağlanacak. Yazılımın tamamen yerli ve milli ürün olmasıyla ülkemizin yazılım alanında dışa bağımlılığının azaltılması açısından da çığır açan bir çalışmadır."
