ANKARA (İGFA) - Yapılan araştırmaya göre, markette takip edilen 41 üründen 40'ında fiyat artışı yaşanırken, sadece 1 üründe fiyat düşüşü gözlemlendi.
En Çok Artan ve Azalan Ürünler
Geçen yıla kıyasla, markette en fazla fiyat artışı yüzde 179,1 ile beyaz lahana'da görüldü. Beyaz lahanayı, yüzde 135 ile mandalina, yüzde 115,2 ile patlıcan ve pırasa takip etti. Buna karşın, markette fiyatı en fazla düşen ürün ise yüzde 16 ile patates oldu.
Üretici tarafında ise durum farklılık gösterdi. 33 ürünün 29'unda fiyat artışı yaşanırken, 4 üründe fiyat düşüşü görüldü. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 276,5 ile mandalinada yaşandı. Mandalinayı, yüzde 270,4 ile karnabahar, yüzde 166,2 ile beyaz lahana ve yüzde 153 ile pırasa izledi. Üreticide en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 59,8 ile patateste yaşandı.
Üretici ve Market Arasındaki Fiyat Farkı Alarm Veriyor
Araştırmada, üretici ile market arasındaki fiyat farkı da dikkat çekti. Özellikle limon, patates, portakal ve havuç gibi ürünlerde bu fark oldukça yüksek seviyelerde. Örneğin, üreticiden 4 liraya alınan patates, markette 18 liraya satılıyor. Bu durum, tüketiciyi olumsuz etkilediği gibi, üreticinin de hak ettiği değeri görmemesine neden oluyor.
Arz ve Talep Dengesi Fiyatları Etkiliyor
Üretici fiyatlarındaki artışın başlıca nedenleri arasında arzın azalması, talebin artması ve üretim maliyetlerinin yükselmesi gösteriliyor. Özellikle kış aylarında sera üretiminde yaşanan verim düşüşü ve doğal afetler, üretici fiyatlarını olumsuz etkiliyor. Öte yandan, patates gibi bazı ürünlerde ise rekoltenin yüksek olması fiyatların düşmesine neden oluyor.
Patates Üreticisinin Sorunları
Patates üreticileri, rekoltenin yüksek olmasına rağmen ürünlerini satmakta zorlanıyor. Tüccarların alım yapmaması ve devlet desteklerinin yetersiz olması, üreticileri mağdur ediyor. Bu durum, üreticilerin ürünlerini düşük fiyata satmak zorunda kalmasına ve zarar etmelerine neden oluyor.
Çözüm Önerileri
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, patates üreticilerinin sorunlarının çözümü için Tarım Kredi Kooperatifleri'nin devreye girerek üreticiden doğrudan alım yapması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, kuru soğanda yaşanan alım satım sıkıntısının da çözülmesi için gerekli adımların atılması gerekiyor.
Geçen yıla göre bu yıl, üreticide en fazla fiyat düşüşü yüzde 59,8 ile patateste görüldü.Patatesteki fiyat düşüşünü yüzde 20,7 ile zeytinyağı, yüzde 9,4 ile Antep fıstığı, yüzde 3,6 ile kuru kayısıda görüldü.
Bu yıl patates üretiminde yüzde 21,1 oranında artış görüldü. Bu üretim artışı özellikle patateste yıllık bazda üretici fiyatlarının geçen senenin altında kalmasına neden oldu. Zeytinyağı, Antep fıstığı ve kuru kayısıda ürün arzında artış yaşandı ve fiyatlar geçen senenin altına düştü.”
ARALIK AYI ÜRETİCİ-MARKET FİYAT DEĞİŞİMİ
“Aralık ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 312,3 ile limonda görüldü. Limondaki fiyat farkını, yüzde 300,8 ile patates, yüzde 270 ile portakal, yüzde 237,2 ile havuç takip etti.
Limon 4,1 kat, patates 4 kat, portakal 3,7 kat, havuç 3,4 kat fazlaya markette satıldı.Üreticide 7 lira olan limon 30 liraya, 4 lira olan patates 18 liraya, 10 lira olan portakal 37 liraya, 11 lira olan havuç 37 liraya satıldı
Aralık ayında fiyatı en fazla artan ürün; markette beyaz lahana, üreticide patlıcan olurken, fiyatı en fazla düşen ürün; markette karnabahar, üreticide patates oldu.”
Üretici Fiyatları bakımından bakıldığında; Aralık ayında üreticide 33 ürününün 15’inde fiyat artışı olurken, 9’unda fiyat düşüşü görüldü. 9 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Aralık'ta üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 27,9 ile patateste görüldü.Patatesteki fiyat düşüşünü yüzde 25,3 ile portakal, yüzde 11,2 ile limon ve yüzde 11,1 ile mandalina izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 89,2 ile patlıcanda görüldü. Patlıcandaki fiyat artışını yüzde 44,5 ile yeşil soğan, yüzde 42,3 ile beyaz lahana, yüzde 31,6 ile karnabahar takip etti.
Üreticide patlıcan fiyatındaki artışın sebebi ürün arzındaki azalmadır. Arzın düşmesi ve talebin artması üreticide yeşil soğan, beyaz lahana ve karnabaharda da fiyatların yükselmesine sebep olduğunu belirten TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, sera üretiminde kış döneminde birim alandan alınan verimin azalması, kışlık sebzelerde geçen yıl üretici fiyatlarının düşük olması ve maliyetlerinin de yükselmesi üretim alanlarını daralttığını kaydetti.
Seracılığın yoğun olarak yapıldığı kıyı şeritlerimizde ve kışlık sebzelerin yoğun ekilişlerinin olduğu bölgelerde meydana gelen doğal afetler üretimi olumsuz etkileyerek üretici fiyatlarının artmasına sebep olduğunu ifade eden Bayraktar, "Patateste bu yıl rekoltenin yüksek olmasından kaynaklanan arzdaki artış fiyatların düşmesine neden oldu.Ödemiş patatesinde hasat başladı. Ancak tüccar ürün alımı yapmıyor. Nevşehir ve Niğde’de de durum aynı olunca patates üreticilerimiz bu yıl rekoltenin yüksek olması sebebiyle ellerindeki patatesin bozulmadan devlet tarafından alınmasını istiyor. Tarım Kredi ve Toprak Mahsulleri Ofisinin devreye girerek, doğrudan üreticiden alım yapması sağlanmalıdır. Kuru soğanda üreticilerimiz ürününü satacak alıcı bulamıyor. Alım satımın olmaması nedeniyle fiyatlar geriliyor. Limon, portakal ve mandalinada erkenci çeşitlerin yanı sıra yeni sezonla birlikte depoluk ürünün çıkmasıyla üretici fiyatları düşüş gösterdi. Halen limonda talebin az olması nedeniyle üreticilerimiz ürününü satmakta zorlandığı için erkenci çeşitler dalında kaldı" diye konuştu.
İşte market ve üretici fiyatlarının tablolara yansıması şöyle: 
